Thirsis Minnewit – frontispice

frontispice Thirsis Minnewit

Niet alle uitgaven van het Thirsis Minnewit bevatten een
frontispice, maar als er een afbeelding wordt weergegeven is het deze.

Op de frontispice zien we de deels ontblote Godin Venus (Aphrodite) met bloemen in het haar, gezeten in een kar met haar duiven, voortgetrokken door haar zwanen. Deze zwanen worden geleid door de zoon van Venus, Cupido (Eros), herkenbaar aan zijn vleugels en de boog in zijn hand. Op de grond zien we rozen, de bloemen waarmee Venus wordt geassocieerd.
Wat verder opvalt zijn de twee minnende mensen bij een boom en de grote gebouwen op de achtergrond.

De frontispice is gesigneerd door boekverkoper en plaatsnijder Jan Lamsvelt: del. et fec. (ca. 1664-1743) uit Amsterdam.

Wie kan mij meer vertellen over de symboliek in deze afbeelding of over de plaatsnijder Jan Lamsvelt?

Advertentie

De Oprechte Haerlemsche Courant

Jan de Bray: Abrahem Casteleyn and his Wife Margarieta van Bancken, 1663 (Rijksmuseum, Amsterdam)

Op zoek naar achtergrondinformatie over het Thirsis Minnewit, hebben Jos en ik de Oprechte Haerlemsche Courant bekeken. De krant werd voor het eerst gedrukt in 1656 en heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld van een weekblad tot een dagblad. Alle bewaarde exemplaren zijn in te zien op microfiche in de bibliotheek van Haarlem. Wij waren geïnteresseerd in de jaargangen 1708, 1711 en 1712. Dit zijn de jaren waarin de eerst bekende drukken van de verschillende delen van het Thirsis Minnewit zijn verschenen. 1708 is helaas niet bewaard gebleven. 1710-1711 bevatte niet de informatie die wij zochten.

Wel vonden we andere informatie die toch erg leuk is om te lezen (spelfouten voorbehouden, niet alles is evengoed leesbaar), zoals:

26 mei 1711:
Zedert den 23 Mey is te Haerlem vermist een Jongetje van omtrent 6 Jaer, genaemt Dirck van Aelst, aenhebbende een Hembt, gemerkt D., een Naey gestreept Onder-Broekje, een gebreyt Borstrokje, een Serge Hembtrokje en Broek, ’t eerste met Garen en ’t Broekje met Beene-Knoopjes, een Estamine Japon met een Lapje daer achter op, een Serge Schortekleet, en een witte Wolle Slaepmuts op, en ’t Hak wat afgeschoren: Die dit Kint tot Haerlem aen de Groenvrou op de Kleyne Houtbrug te recht brengt, sal eerlijck beloont werden.

4 juli 1711:
Dinsdag, den 7 July, sal t’Amsterdam in de Boekwinkel van wijlen P. Mortier verkocht worden alderhande Engelsse, Fransse, Italiaensse en Duytse Musijck volgens de Catalogen, daerom reets uytgegeven : De verkoping van den 8 onder de Boekverkoper sal niet voortgaan, also die uyt’er hant verkocht is : En de Republique de Lettre sal nevens de andere Sorteringen in ’t begin van Augusti onder de Boekverkopers verkocht werden; waer van den  precijsen Dag nader sal bekent gemaekt werden. De Catalogen zijn te bekomen t’Amst. by de Wed. Mortier, Hage v. Dole, Rotterd. Frits en Bohm, Leyden Haek, Utrecht v. Water, Brussel Sertevens, Leypzig Frits, Antwerpen Grangé. Londen Mortier, &c.

12 september 1711:
Alsoo op voorlede Woensdag, zijnde geweest den 9 deser Maent September, 1711, ’s avonts tusschen 9 en 10 uuren buyten de stad Haerlem door seker Persoon, genaemt Jaep van de Camet, zijnde kort van Persoon, Pockdalig en bleeck van Trony, Karstanjebruyn Hair, ophebbende een swarte Hoet en aenhebbende een Asgraeuwe Lakense Rock, op een Moortdadige wijse een Manslag is begaen aen den Persoon van Jacob Jansz. van Waert, soo beloven de Heeren van den Gerechte der voorsz. Stad aen de geene, die den Dader weet aen te wijsen, dat deselve in Hechtenisse sal komen te geraken, uyt deser Stadt Bentse een Somme van 100 Silvere Ducatons, en sal desselfs Naem, des begerende, werden gesecreteert.

Thirsis Minnewit. Op zoek naar de muziek van het populairste achttiende-eeuwse liedboekje.

© Marga Kuijpers

Naar aanleiding van mijn presentatie tijdens Congres Jonge Muziekwetenschap ben ik benaderd om een artikel te schrijven voor het tijdschrift Mens en Melodie. In dit artikel leg ik aan de hand van praktijkvoorbeelden uit hoe ik melodieën uit de achttiende eeuw heb kunnen achterhalen. Er zijn twee zoekmethoden die ik heb gehanteerd. Ten eerste de klassieke heuristiek: deze maakt gebruik van directe verwijzingen in tekst en wijsaanduiding. Ten tweede de strofische heuristiek: deze maakt gebruik van de kenmerken van het gedicht. De veronderstelling bij strofische heuristiek is dat wanneer strofeschema’s van gedichten overeenkomen, ook de muziek hetzelfde zou kunnen zijn. Bij dit onderzoek staat de Nederlandse Liederenbank (databank met gegevens van liederen) centraal.

Hier kan je het artikel downloaden

Thirsis Minnewit. Het onderzoek uitgelegd.

© Marga Kuijpers

In het kader van Congres Jonge Muziekwetenschap heb ik een presenatie gehouden over mijn scriptie-onderzoek. De nadruk ligt hierbij niet op de resultaten van het onderzoek, maar op het onderzoek zelf. Hoe is het mogelijk op grond van enkel tekst, te achterhalen op welke melodie deze gezongen is?

Thirsis Minnewit. De muzikale reconstructie van een achttiende-eeuws liedboekje.

© Marga Kuijpers

In de achttiende eeuw waren er verschillende liedboekjes in omloop. Eén daarvan is het veelvuldig gedrukte Thirsis Minnewit. Het werd met name in Amsterdam gedrukt. Delen 1, 2 en 3 werden afzonderlijk gedrukt en verkocht. Later konden de delen op verzoek van de eigenaar worden samengebonden tot één bundeltje (een convoluut).

In de anonieme bundeltjes is een verzameling van gedichten afgedrukt. Vaak is liefde, of het verlangen naar liefde, de inspiratie van de schrijver geweest. Dat deze gedichten gezongen zijn, blijkt uit de wijsaanduidingen die boven de verzen zijn vermeld. Notenschrift treffen we in het bundeltje niet aan. Het zou veel te duur zijn dit af te drukken en bovendien kende iedereen heel wat populaire wijzen uit zijn hoofd.

In mijn thesis geef ik een schets van dit liedboekje binnen de ‘liedboekjescultuur’ van de achttiende eeuw en een muzikale reconstructie van de liederen. Bij het achterhalen van de melodieën heb ik veelvuldig gebruik gemaakt van de Nederlandse Liederenbank van het Meertens Instituut. Ik onderscheid hierbij het gebruik van zogenaamde klassieke en strofische heuristiek.

Een groot aantal melodieën heb ik kunnen achterhalen, hierdoor kan ik een inzicht geven in het karakter van dit liedboekje. Bovendien kan er nu weer gezongen worden uit het Thirsis Minnewit!

Hier kan je mijn master thesis downloaden